Geïntegreerde arbeidsmarktprojecties

Het uitbouwen van een geïntegreerd arbeidsmarktprojectiemodel kan helpen om de grotere trends en veranderingen langs de vraag- en aanbodzijde op de toekomstige arbeidsmarkt te duiden. Uiteraard is zo'n model geen perfecte voorspeller van de toekomst, en dus ook niet heiligmakend, maar het kan wel indicaties helpen geven van mogelijke toekomstige macro-evoluties op de arbeidsmarkt, met bijhorende kansen en uitdagingen. Zo kan dit een element zijn om leren en bewegen doorheen de loopbaan meer effectief te kunnen ondersteunen, als reactie op veranderende noden op de arbeidsmarkt, en om transities proactief te faciliteren. Tegelijk is het belangrijk om wat een loopbaan duurzaam maakt, en wat mensen tegenhoudt of net mobiliseert om te leren of bewegen, hierin mee te nemen.

Langs de vraagzijde kunnen dergelijke prognoses sectoren en werkgevers meer inzicht geven op de uitdagingen waar zij voor staan en hen helpen om op iets langere termijn te reflecteren. Langs de kant van de burgers kan betere informatie over hoe de arbeidsmarkt evolueert en de vertaling naar wat dit voor elk van hen betekent naar arbeidsmarktkansen en vaardighedenontwikkeling, helpen om meer actieve en duurzame loopbanen te verkrijgen. Daarom zetten we als Steunpunt Werk de komende jaren in op de ontwikkelen van een dergelijk prognosemodel.

Het voorbije decennium heeft het Steunpunt Werk gewerkt aan de ontwikkeling van een sectorprojectiemodel dat we als vertrekpunt beschouwen om de projecties langs de vraagzijde van de arbeidsmarkt mee af te dekken. Met dit model schatten we momenteel de toekomstige aanwervingsbehoefte in de verschillende sectoren in. Deze toekomstige aanwervingsbehoefte in sectoren omvat de vraag die ontstaat doordat enerzijds werknemers de sector zullen uitstromen en een vervangingsbehoefte zullen creëren (de vervangingsvraag) en anderzijds doordat er een toekomstige groei kan zijn in het aantal werknemers in de sector (de uitbreidingsvraag). Hoe de toekomstige groei in sectoren zal evolueren is een onbekende en benaderen we via het ontwikkelen van een aantal mogelijke groeiprognoses. Zo hebben we momenteel prognoses op basis van historische tewerkstellingsgegevens, en op basis van de regionale economische vooruitzichten uit het HERMREG-model van het Federaal Planbureau in samenwerking met BISA, Statistiek Vlaanderen en IWEPS. De komende jaren willen we ook een groeiprognose ontwikkelen op basis van kwalitatieve inzichten die uit de sectoren zelf komen, aan de hand van een werkgeversbevraging.

Een andere stap die we zullen opnemen, is het maken van de vertaalslag van ons sectorprojectiemodel naar beroepen. Hier worden we geconfronteerd met het ontbreken van administratieve beroependata in Vlaanderen (en bij uitbreiding in België). Dit vormt een belangrijke lacune om prognosemodellen tot op beroepsniveau te kunnen opstellen. Bepaalde andere landen (bv. Duitsland, Zweden, Finland) hebben wel administratieve data op beroepsniveau en kunnen zo makkelijker een prognosemodel tot op beroepsniveau bouwen. Als alternatief om tot op beroepsniveau uitspraken te kunnen maken, zullen we daarom via representatieve survey-data dienen te werken, wat ons voor enkele bijkomende methodologische uitdagingen stelt.

Om een geïntegreerd projectiemodel van de arbeidsmarkt te bekomen, dienen we ook het beschikbare aanbod op de arbeidsmarkt in beeld te brengen en projecties te maken van hoe het aanbod zal evolueren in de nabije toekomst. In de meeste internationale prognosemodellen is deze aanbodzijde afwezig en wordt er uitsluitend op de vraagzijde gefocust. Slechts enkele modellen nemen ook de aanbodzijde op, waarbij de grootste focus ligt op jongereninstroom en werklozen. Binnen onze werkzaamheden zetten we eveneens in op de ontwikkeling van dergelijke projecties.

• Schoolverlaterprojecties: Schoolverlaters zijn een belangrijk segment van het arbeidsmarktaanbod. De voorbije jaren werkten we met het Steunpunt Werk aan een theoretische basis en daarbij passende methodologie om de instroom van schoolverlaters jonger dan 30 jaar op de arbeidsmarkt te kunnen projecteren. Hiermee is het de bedoeling om op basis van administratieve gegevens zicht te krijgen op de toekomstige arbeidsmarktinstroom van schoolverlaters per studieniveau en -gebied. De komende periode bouwen we aan het uitwerken van onze theoretische en methodologische basis naar een concreet cijfermatig model. Een belangrijk stap die we daarna de komende jaren willen zetten is de link te maken met sectoren en beroepen. Op die manier kunnen we inschatten in welke sectoren en beroepen de schoolverlaters uit de verschillende studiegebieden of -richtingen terecht komen en kan zo ook de koppeling gemaakt worden met de projecties langs de vraagzijde.
• Werkloosheidsprojecties: Ook werklozen maken een relevant deel uit van het arbeidsmarktaanbod. Als Steunpunt Werk hebben we de voorbije jaren expertise opgebouwd qua projectiemodellen op vlak van werkzaamheid, sectoren en schoolverlaters. Projecties m.b.t. werklozen maakten daar tot hier toe geen deel van uit. Deze projecties zullen we daarom in eerste fase methodologisch dienen te ontwikkelen in combinatie met een daarbij passende datastrategie. Om de werkloosheidsprojecties te kunnen inzetten als onderdeel van een geïntegreerd model, is het ook hier noodzakelijk om ook een koppeling te bewerkstelligen met sectoren. De komende jaren zullen we hier aan werken.

Het sectorprojectiemodel dat de vraagzijde van de arbeidsmarkt in kaart brengt, bevindt zich op het niveau van NACE2-sectoren. We beogen om ook de studiegebieden uit het schoolverlatersprojectiemodel en de werkloosheidsprojecties te koppelen aan het niveau van NACE2-sectoren. Eens we daarin slagen, kunnen we in principe vraag en aanbod aan elkaar koppelen. Met de verdeelsleutel die we vanuit de survey-data willen opstellen om van sectoren tot beroepen te komen, is het onze bedoeling om deze integratie dan tot op beroepsniveau uit te werken. Op langere termijn zou ook de stap naar het competentieniveau bekeken kunnen worden. Met competenties bedoelen we vaardigheden/skills die nodig zijn om een bepaalde job uit te oefenen en die mensen ontwikkeld hebben door middel van scholing, opleiding, ervaring,…