Besluit: Schipper, mag ik overvaren

Jaarboek 'De arbeidsmarkt in Vlaanderen', editie 2002, hoofdstuk 1.

Samenvatting

2001 was voor de Vlaamse arbeidsmarkt een turbulent jaar, met tal van ups – opnieuw stijgende werkloosheidscijfers, stijgend aantal falingen – en downs – dalend aantal openstaande vacatures en een lichte afname van de krapte op de arbeidsmarkt.

In het Statistisch Jaarverslag van dit Jaarboek besteden we in 21 korte hoofdstukken aandacht aan de trends en de korte- en middellangetermijnevoluties op de Vlaamse arbeidsmarkt. Als rode draad doorheen deze hoofdstukken loopt het thema van de participatie aan de arbeidsmarkt: wie participeert er, wie niet? Verschilt de participatie naargelang geslacht, leeftijd, onderwijsniveau, type huishouden waartoe men behoort of de buurt waarin men woont? Hoe kwaliteitsvol ervaren werkenden hun arbeid? Kan arbeid soms ziek maken?

Hoe belangrijk het ook is om aandacht te besteden aan wat er gisteren, vandaag en morgen op de Vlaamse arbeidsmarkt gebeurt, het is tevens zinvol om het globale plaatje, de structurele trends, niet uit het oog te verliezen.

Centraal in onze aandacht voor het aloude participatievraagstuk, dat de laatste jaren via het concept van de actieve welvaartsstaat een nieuwe invulling krijgt, staat de blijvende ongelijke verdeling van betaalde arbeid, volgens het genoten onderwijsniveau van de Vlaamse bevolking.

De actieve welvaartsstaat wil meer mensen aan het werk. In de Europese werkgelegenheidsstrategie, die door de Vlaamse Regering mede wordt onderschreven, wordt de klemtoon gelegd op duidelijke objectieven over het aandeel mensen dat tegen 2010 zou moeten werken. Participatie via betaalde arbeid wordt beschouwd als het toegangsticket voor participatie op tal van andere domeinen van het maatschappelijk leven.

Het activeringsdiscours ten spijt, de ongelijke participatie op de arbeidsmarkt blijft een structureel gegeven. De deelname aan de arbeidsmarkt is makkelijker als men over een hoger schools diploma beschikt. Hoewel deelnemen aan de arbeidsmarkt geen kinderspel is, mag je, zoals in ‘schipper, mag ik overvaren?’, pas meespelen en overgaan als je een cent betaalt, als je geschikt bent, als je over de gevraagde kwalificaties beschikt.

In dit samenvattende hoofdstuk zullen we illustreren hoe deze glasheldere logica uit dit kinderspelletje zich op verschillende manieren gedurende de ganse arbeidsmarktloopbaan van een individu manifesteert.