De toekomst van werk? Afscheid van het Human Resources Management!

Onze arbeidsmarkt kreunt onder de schaarste. Tekorten in de zorg, de industrie, het onderwijs of het gevangeniswezen worden steevast afgedaan als sectorale crisissen, terwijl ze globaal en structureel van aard zijn. We hebben zestig jaar een personeelsbeleid gevoerd met een ruime arbeidsmarkt. Dat heeft zijn sporen nagelaten op de wijze waarop we organiseren. Alles was goed om arbeidsvolume te lozen. Allerlei arbeidsduurverminderingen, jongeren lang laten studeren en vooral geen aandacht hebben voor werkbaar werk. Schaalvoordelen werden beoogd door te organiseren vanuit een specialisatiedrang. Dat specialisatie schaarste creëert, kon in deze ontspannen arbeidsmarkt de pret niet drukken. We zullen evenwel het tij moeten keren. Dat betekent inzetten op duurzame inzetbaarheid. Daar hoort een retentiebeleid via werkbaarheid bij. Er zal dus georganiseerd moeten worden rondom diversiteit. Dat kan niet zolang we uitgaan van ‘de functie’ als referentiepunt van ons organisatiemodel. De voorbije zes decennia was de functie de constante. De competenties en preferenties van de (potentiële) werknemer waren de variante. Wie er niet (meer) in paste, mocht beschikken. Theorie en praktijk van het Human Resources Management zijn gebaseerd op de assumptie dat de functie de kleinste bouwsteen van de organisatie is of moet zijn. De huidige arbeidsmarkt verwerpt deze aanname. We moeten de relatie omkeren. De beschikbare arbeidskrachten zijn de constante geworden. We moeten uitgaan van het zogenaamde CAP-model, de beschikbare competenties, autorisaties en preferenties. Die variëren enerzijds heel sterk tussen mensen onderling en anderzijds binnen een (lang durende) loopbaan. Organisaties en werk zullen een aggregaatsniveau hoger moeten ontworpen worden. Flexibele, dynamische multidisciplinaire teams met deels overlappende rollen (rolgunning en -deling) die ademen volgens de beschikbaarheden op de arbeidsmarkt zullen het nieuwe normaal worden. Via deze ingrepen wordt werkbaar werk eindelijk weer normaal. De wijze waarop het Human Resources Management vandaag bedreven wordt, zal dus niet meer normaal zijn.