Juridische aspecten eigen aan de onderneming in de sociale economie. Onderzoeksdeel III: Rechtsvergelijking van de sociale economie onderneming in Europa

Maatschappelijke ondernemingen ontstonden in Europa omwille van verschillende redenen; onder andere omwille van de afname van economische groei en de stijging van de werkloosheid dat leidde tot een crisis van de traditionele welvaartsstaat op het einde van de jaren ’70. Dit leidde tot een hervorming van de rol van de verzorgingsstaat met bijzondere aandacht voor sociale voorzieningen. Men ondernam actie om de impact van bepaalde sociale voorzieningen op het overheidsbudget te verminderen en om het aanbod van die diensten op de vraag af te stemmen. Dit deed men door beslissingsmacht betreffende sociale voorzieningen te delegeren naar de lokale overheden, door prijzen en tarieven te introduceren, door sommige voorzieningen te privatiseren en door de nadruk te leggen op een actief arbeids- en tewerkstellingsbeleid. Het falen van het traditionele arbeidsmarktbeleid en de moeilijkheden die veroorzaakt werden door de verschuiving van een passief naar een actief beleid, zijn een verklaring voor het ontstaan van maatschappelijke ondernemingen in de inschakelingseconomie.

Werk integratie ondernemingen zijn in bijna alle Europese landen aanwezig en worden aanzien als een belangrijk instrument van een actief arbeidsmarktbeleid. De graad van tewerkstelling varieert tussen de lidstaten onderling, met hogere tewerkstelling in het Verenigd Koninkrijk en de Scandinavische landen en lagere tewerkstelling in Spanje, Italië en ook België, maar voor sommige kwetsbare groepen is de tewerkstellingsgraad overal laag. Davister en anderen hebben in 2004 vier types werkintegratie ondernemingsgroepen onderscheiden: een groep die integratie aanbiedt ondersteund door permanente subsidies (arbeidszorg, beschutte werkplaatsen en sociale werkplaatsen bevinden zich in deze groep), een groep die permanente, zelf-gesubsidieerde tewerkstelling aanbiedt, een groep die zich richt op het hersocialiseren van mensen door middel van productieve activiteiten maar waarbij er geen arbeidscontract is en een groep die werkervaring of transitie tewerkstelling aanbiedt (invoegbedrijven) (Davister et al., 2004).

In onderzoeksdeel I kijken we naar de problemen die het vzw en vso statuut met zich meebrengen voor ondernemingen in de sociale economie. In onderzoeksdeel II bestuderen we de impact van de Europese regelgeving op deze organisaties. In dit onderzoeksdeel zullen we de Belgische juridische context (waar we ditmaal kort de situatie in Wallonië aanhalen) vergelijken met verschillende Europese landen, namelijk Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Scandinavië (Zweden en Finland) en Italië.

Dit onderzoek is voornamelijk een literatuurstudie, aangevuld met de opmerkingen van de experts ter plaatse.