Kwetsbaarheid van beroepen op lange en korte termijn van werkenden in België

Het doel van dit rapport is om de invloed van de gedocumenteerde geaggregeerde kwantitatieve en kwalitatieve veranderingen van de banenstructuur in Vlaanderen en België (Goos en Salomons 2009, 2010) op te splitsen in uitkomsten voor verschillende groepen werkenden: namelijk werkenden van verschillende geslachten, verschillende opleidingsniveaus, verschillende leeftijden, en verschillende landen van herkomst. Met andere woorden, we beantwoorden de vraag welke groepen werkenden het meest worden getroffen door de evoluties op de arbeidsmarkt op zowel lange als korte termijn.

We meten kwetsbaarheid in dit rapport op het niveau van beroepen, om een aantal redenen. Ten eerste legt recent arbeidsmarktonderzoek de nadruk op de beroepsdimensie omdat is aangetoond dat een aantal belangrijke trends zoals technologische verandering vooral op dit niveau van invloed is (Goos en Manning 2003, 2007; Autor, Katz, en Kearney 2006; Autor en Dorn 2009; Goos, Manning en Salomons 2009, 2010; Firpo, Fortin en Lemieux 2010). De beroepsdimensie is echter ook bijzonder relevant vanuit het perspectief van werkenden: toetreders tot de arbeidsmarkt kiezen doorgaans een beroep, geen industrie, omdat de vaardigheden die tijdens scholing worden bijgebracht meer beroeps- dan industriespecifiek zijn. Dit houdt in dat wisselen van beroep met meer destructie van menselijk kapitaal gepaard gaat dan wisselen van industrie. We negeren de industriële dimensie echter niet: we onderzoeken ook in welke mate schokken op de goederenmarkt (het niveau van industrieën) zich vertalen naar schokken op de arbeidsmarkt (het niveau van beroepen).

Dit rapport is als volgt opgebouwd. Eerst wordt kort weergegeven welke beroepen kwetsbaar zijn, zowel qua verschuivingen op de lange termijn (paragraaf 2.1) als in termen van recessiegevoeligheid (paragraaf 2.2). Daarna worden verklaringen voor deze twee soorten van kwetsbaarheid in kaart gebracht. Paragraaf 3.1 behandelt de fragiliteit op lange termijn, en paragraaf 3.2 die op korte termijn: in paragraaf 3.3 worden deze twee vergeleken en samengebracht. Ten slotte wordt de beroepsfragiliteit op lange en korte termijn in paragraaf 4 gerelateerd aan de uitkomsten voor verschillende groepen werkenden zoals lager opgeleiden, jongeren, ouderen, vrouwen en immigranten. Paragraaf 5 concludeert.