Opleidingsdeelname en opleidingskloven in Vlaanderen tijdens het tweede jaar van de COVID-19-pandemie

Meer mensen aan het leren krijgen staat al langer centraal op de Europese en Vlaamse beleidsagenda. Tot en met 2020 werd er vanuit Europa geijverd om de opleidingsdeelname van volwassenen (gedurende vier weken) te verhogen tot 15%. Ondertussen zijn er nieuwe doelstellingen geformuleerd met als uiterlijke horizon 2030. De Vlaamse Regering keurde begin 2022 het Actieplan Levenslang leren goed, waarbij de Europese ambitie om tegen 2030 tot een opleidingsdeelname (in de laatsste twaalf maanden) van 60% te komen, onderschreven wordt. Een cultuur van permanente vorming en leren zijn cruciaal in een tijdperk waarin heel wat transities onze manier van werken en leven beïnvloeden. Competenties en vereisten veranderen continu. Bij- en omscholing vormen een buffer tegen deze veranderingen, een manier om kennis en vaardigheden up-to-date te houden en om weerbaar te blijven. In dit artikel brengen we een analyse van de opleidingsindicatoren berekend op basis van de Enquête naar de Arbeidskrachten (EAK) en de Europese Labour Force Survey (LFS). We concluderen dat Vlaanderen in 2021 enerzijds vooruitgang boekt op opleidingsdeelname gedurende vier weken (van 7,7% naar 10,8%) en anderzijds vrijwel stagneert in het geval van opleidingsdeelname tijdens het afgelopen jaar (van 21,1% naar 20,8%). Ondanks de stijging op basis van de vierwekenindicator blijft Vlaanderen wel opnieuw steken in de Europese middenmoot. Zweden en Finland daarentegen noteren participatiegraden van boven de dertig procent (vierwekenindicator). Behalve verschillen in referentieperiode en tussen regio’s, zijn er ook zeer uiteenlopende cijfers wat betreft deelname naar socio-demografische kenmerken (geslacht, leeftijd, onderwijsniveau, beroepsstatuut en geboorteland). Achter het globale deelnamecijfer gaan ook anno 2021 nog grote ongelijkheden schuil, met lagere cijfers voor onder andere 55-plussers en niet-beroepsactieven. Toch doen er zich ook positieve ontwikkelingen voor. Zo volgen alle onderzochte groepen vaker opleiding gedurende de referentiemaand, met de werklozen als uitschieter. De negatieve impact van de COVID-19-pandemie op leren tijdens het eerste jaar van de gezondheidscrisis lijkt zo goed als weggewerkt in 2021. Deelname op twaalf maanden toont een ander beeld, maar ook daar stijgt de participatiegraad van enkele groepen. Desondanks is er zeker nog ruimte voor verbetering om burgers en zeker de meer kwetsbare groepen in de samenleving warm te maken voor voortgezette opleidingen.