Vallen, opstaan en weer doorgaan? De weg naar de arbeidsmarkt van jongeren in een NEET-situatie vanuit een begeleidersperspectief

Jongeren in een NEET-situatie werken niet en volgen geen onderwijs, opleiding of training. Ze lijken zo ver van de arbeidsmarkt verwijderd te zijn. In de Vlaamse beleidsnota Werk en Sociale Economie (2019-2024) worden zij dan ook naar voren geschoven als kwetsbare groep die versterkt toegeleid kan worden naar de arbeidsmarkt. Met het Steunpunt Werk analyseren we deze groep regelmatig cijfermatig en brengen we hun afstand tot de arbeidsmarkt op een kwantitatieve manier in kaart via hun arbeidsmarktpositie. We stelden zo al vast dat jongeren in een NEET-situatie verschillende afstanden kunnen ervaren tot de arbeidsmarkt waarop ingezet kan worden. In dit nieuwe onderzoek willen we nog meer inzicht krijgen in het complexe concept van afstand tot de arbeidsmarkt. We doen dit vanuit het perspectief van jongerenbegeleiders. De blik van begeleiders op afstand tot de arbeidsmarkt is tot hiertoe een vergeten lens. Deze lens is wel cruciaal: begeleiders kunnen doorslaggevend zijn voor niet-beroepsactieve personen om de stap naar een beroepsactieve positie te zetten. Bovendien nemen begeleiders een bijzonder interessante positie in doordat ze zowel met jongeren als met werkgevers een relatie ontwikkelen en onderhouden. Begeleiders kunnen vanuit hun positie dus meer inzicht geven in wat afstand tussen de arbeidsmarkt en de jongere betekent, en hoe deze kan overbrugd worden. In ons onderzoek staan we vanuit dit unieke begeleidersperspectief stil bij (1) de relatie tussen de jongeren in een NEET-situatie en de arbeidsmarkt; (2) het activeringsproces waarin begeleiders de afstand tussen jongeren en de arbeidsmarkt proberen te overbruggen; en (3) de spanningsvelden die ontstaan tijdens het activeringsproces tussen de betrokken actoren. In het laatste deel van onze studie formuleren we vijf overkoepelende conclusies waaraan we telkens enkele uitdagingen en aanbevelingen koppelen. We willen hiermee vooral een aantal aannames in vraag stellen over jongeren in een NEET-situatie die vaak terugkomen. Deze aannames houden immers niet altijd voldoende rekening met de complexe realiteit zoals we deze in onze studie naar voor brengen vanuit het oogpunt van de NEET-begeleiders. We wijzen er zo achtereenvolgens op dat (1) dé jongere in een NEET-situatie niet bestaat; (2) afstand een wederzijds begrip is; (3) dé arbeidsmarkt niet bestaat; (4) vertrouwen een wederzijds begrip is; en (5) dé aanpak niet bestaat.